قلعه قیزلار قلعه سی مربوط به هزاره ۱ - دوران های تاریخی پیش و پس از اسلام است و در شهرستان مراغه، بخش مرکزی، روستای قره ناز واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۲۰۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قیزلار قلعه در بخش مرکزی شهرستان مراغه، بر سطح کوه صخره ای نسبتاً مرتفع که در حاشیۀ رودخانه موردو چای ( رودخانه مردق ) قرار گرفته است. فاصله قلعه تا مراغه ۲۰ کیلومتر و تا روستای لیلی داغ 5/1 کیلومتر است. راه دسترسی به قلعه از طریق جادۀ شوسه روستای تازه کند قَره ناز به روستای لیلی داغی است. این محوطه در مختصات جغرافیایی طول ۴۶٫۲۵۳۹۷۰۱ و عرض ۳۷٫۲۶۵۶۲۴۹۲ و ارتفاع حدود ۱۷۰۰ سانتی متری از سطح دریا قرار دارد.
... [مشاهده متن کامل]
قلعه بر بالای کوه صخره ای نسبتاً مرتفع قرار گرفته که از سه جهت دارای شیب نسبتاً تند و صخره ای است. این قلعه از نوع قلعه های کوهستانی بوده که وسعت قلعه تابعی از وضع طبیعی کوه بوده و هیچ گونه طرح معین و یکنواختی در آن ها مشاهده نمی شود. بنابراین ساختار قیزلارقلعه سی تابع توپوگرافی کوه بوده و استحکامات دفاعی متناسب با محوطه ایجاد شده است. کوه از سه جبهه به دره منتهی می شود با وجود این، ساکنان قلعه برای استحکام بیشتر و دفاع بهتر از قلعه، حصار سنگی دور تا دور قلعه ایجاد کرده اند. حصار شکل نامنظم دارد و به تبعیت از شکل طبیعی کوه ایجاد شده است. مصالح اصلی حصار لاشه سنگ از جنس بستر صخره ای محوطه است که در دو نوع خشکه چین و لاشه سنگ با ملاط آهک دیده می شود. استفاده از شیوه های گفته شده، در بخش های مختلف قلعه متفاوت است و ویژگی های طبیعی محوطه و میزان نفوذپذیری به داخل قلعه بستگی دارد. چنانچه در جبهه غربی به دلیل شیب ملایم پشته، حصار از ملاط آهک ایجاد شده و سه جبهه دیگر که کوه شیب بسیار تندی دارد حصار به صورت خشکه چین ساخته شده است.
دیوار سنگ چین جبهه شمالی به صورت خشکه چین با سنگ های بزرگ در اندازه های مختلف که ابعاد برخی از سنگ ها 40×60×90 یا 40×50×70 سانتی متر است. سنگ ها بیشتر با فرم مکعبی بوده و تراش جزیی در آن محسوس است. در این روش سنگ ها همان طور که از معدن استخراج می شده اند، در ساخت و احداث بناها مورد استفاده قرار گرفته اند. در قالب یک نتیجه گیری کلی توسط باستان شناسی با نام سعید ستارنژاد و حسین علیزاده انجام شده است؛ می توان دوره شکل گیری محوطۀ قیزلارقالاسی را از عصر آهن II و III دانست که در این دوره استحکامات خشکه چین دفاعی و معماری صخره ای در سطح محوطه ایجاد شده است. این محوطه در دورۀ اشکانی با عنوان یک محوطه سکونتگاهی – استحفاظی مجدد مورد استفاده قرار گرفته و برخی تعاملات فرهنگی منطقه ای و فرامنطقه ای را به خود دیده است
... [مشاهده متن کامل]
قلعه بر بالای کوه صخره ای نسبتاً مرتفع قرار گرفته که از سه جهت دارای شیب نسبتاً تند و صخره ای است. این قلعه از نوع قلعه های کوهستانی بوده که وسعت قلعه تابعی از وضع طبیعی کوه بوده و هیچ گونه طرح معین و یکنواختی در آن ها مشاهده نمی شود. بنابراین ساختار قیزلارقلعه سی تابع توپوگرافی کوه بوده و استحکامات دفاعی متناسب با محوطه ایجاد شده است. کوه از سه جبهه به دره منتهی می شود با وجود این، ساکنان قلعه برای استحکام بیشتر و دفاع بهتر از قلعه، حصار سنگی دور تا دور قلعه ایجاد کرده اند. حصار شکل نامنظم دارد و به تبعیت از شکل طبیعی کوه ایجاد شده است. مصالح اصلی حصار لاشه سنگ از جنس بستر صخره ای محوطه است که در دو نوع خشکه چین و لاشه سنگ با ملاط آهک دیده می شود. استفاده از شیوه های گفته شده، در بخش های مختلف قلعه متفاوت است و ویژگی های طبیعی محوطه و میزان نفوذپذیری به داخل قلعه بستگی دارد. چنانچه در جبهه غربی به دلیل شیب ملایم پشته، حصار از ملاط آهک ایجاد شده و سه جبهه دیگر که کوه شیب بسیار تندی دارد حصار به صورت خشکه چین ساخته شده است.
دیوار سنگ چین جبهه شمالی به صورت خشکه چین با سنگ های بزرگ در اندازه های مختلف که ابعاد برخی از سنگ ها 40×60×90 یا 40×50×70 سانتی متر است. سنگ ها بیشتر با فرم مکعبی بوده و تراش جزیی در آن محسوس است. در این روش سنگ ها همان طور که از معدن استخراج می شده اند، در ساخت و احداث بناها مورد استفاده قرار گرفته اند. در قالب یک نتیجه گیری کلی توسط باستان شناسی با نام سعید ستارنژاد و حسین علیزاده انجام شده است؛ می توان دوره شکل گیری محوطۀ قیزلارقالاسی را از عصر آهن II و III دانست که در این دوره استحکامات خشکه چین دفاعی و معماری صخره ای در سطح محوطه ایجاد شده است. این محوطه در دورۀ اشکانی با عنوان یک محوطه سکونتگاهی – استحفاظی مجدد مورد استفاده قرار گرفته و برخی تعاملات فرهنگی منطقه ای و فرامنطقه ای را به خود دیده است
