دفع بلا یا دفع وبا

امّا متأسفانه کسانی که نکته ی این بیت را درنیافته اند، آن را به ( دفع بلا ) تبدیل کرده اند.
- حالا چرا وبا؟
- زیرا در آن زمان ها بیماری وبا بزرگترین بلای آسمانی بوده و زمانی که به جان مردم می افتاده، قتل عام می کرده و اصلاً نام دیگر وبا ( مرگامرگی ) است.
این بیماری به علت بلای بزرگی که بوده به شعر بسیاری از شاعران در چهره ی یک ( بلای آسمانی ) حضور دارد از جمله مولانا، خاقانی، نظامی و . . . ( برای دیدن شواهد شاعرانه به کلمه ی وبا در دهخدا مراجعه شود. )
حافظ در این بیت می گوید که اگر می فروش حاجت رندان را روا کند، خداوند گناهان ما را می بخشد و از ما دفع بلا می کند .
امّا زنده یاد دکتر خانلری دفع وبا را به شراب نسبت می دهدو بر این باور است که چون در طبّ قدیم نوشیدن شراب را یکی از راه های جلوگیری از شیوع وبا و نیز درمان آن می دانستند، از این رو منظور شراب است، نه ایزد
.
نکته ی مهم دیگر کاربرد تکراری کلمه ( بلا ) در بیت دوم این شعر به عنوان قافیه است که از شاعری چون حافظ بعید می نماید که یک قافیه را در غزلی هشت بیتی، آن هم در دوبیت پشت سر هم به کار ببرد :
توجه بفرمایید:
گر مِی فروش حاجتِ رندان روا کند
ایزد گنه ببخشد و دفعِ بلا کند
ساقی به جامِ عدل بده باده تا گدا
غیرت نیاوَرَد، که جهان پُر بلا کند
.
البته حافظ در غزلی دیگر تکرار قافیه دارد ، اما غزل بلند است و دو قافیه تکراری بدون فاصله پشت سر هم نیامده اند
.
و حالا صورت درست:
گر مِی فروش حاجتِ رندان روا کند
ایزد گنه ببخشد و دفعِ وبا کند
ساقی به جامِ عدل بده باده تا گدا،
غیرت نیاوَرَد، که جهان پُر بلا کند
.
پیرایه یغمایی